ks. Andrzej Orczykowski SChr
O chlebie i winie do Eucharystii
Artykuł pochodzi z miesięcznika "Msza Święta" nr 07-08, lipiec-sierpień 2010
wydrukuj ten artykułBłogosławiony jesteś, Panie, Boże wszechświata,
bo dzięki Twojej hojności otrzymaliśmy…
Chleb i wino od najdawniejszych czasów stanowią symbol obfitości i gościnności. Są wyrazem dobroci Boga i stworzonego przez Niego świata. W czasie Mszy Świętej, podczas obrzędu przygotowania darów, dziękujemy za chleb i wino, które są owocem ziemi i winnego krzewu, przez co stają się szczególnym darem Stwórcy dla człowieka. Ofiarowane chleb i wino, które przez słowa Chrystusa i wezwanie Ducha Świętego stają się Ciałem i Krwią Chrystusa, są istotnymi znakami sakramentu i stanowią centrum sprawowania Mszy Świętej (Katechizm Kościoła Katolickiego, dalej: KKK, 1333; 1412). Kościół wierny poleceniu swojego Mistrza nie przestaje czynić pamiątki tego, co uczynił Chrystus w wigilię swojej męki, kiedy wziął chleb i kielich napełniony winem. W tradycji i prawodawstwie Kościoła łatwo zauważyć wielką troskę, aby w czasie Mszy Świętej były używane właściwy chleb i odpowiednie wino, stanowią one bowiem materię Eucharystii.
Chleb, który jest owocem ziemi i pracy rąk ludzkich
Chleb jest produktem spożywczym, otrzymywanym w wyniku wypieku ciasta stanowiącego jednorodną, plastyczną masę, powstającą z połączenia i wymieszania mąki z wodą, poddanych procesowi fermentacji alkoholowej (drożdżowej) lub mlekowej (bakteryjnej). Rozróżnia się chleb żytni, chleb mieszany żytnio-pszenny oraz chleb pszenny. W niektórych regionach świata wypieka się również chleb z mąki jęczmiennej i owsianej, zaś na obszarach powszechnej uprawy kukurydzy ważnym składnikiem mąki do wypieku chleba jest mąka kukurydziana.
Podczas Ostatniej Wieczerzy Chrystus wziął w swoje ręce chleb, błogosławił go, łamał i rozdawał swoim uczniom (Mt 26,26-28; Mk 14,22-24; Łk 22,19-20). Uznaje się za pewne, że był to chleb pszenny, nie jęczmienny ani żytni, ponieważ Żydzi w okresie Świąt Paschy używali jedynie chleba pszennego (Wj 34,18).
W Kościele utrwaliło się przekonanie, że Chrystus Pan podczas Ostatniej Wieczerzy użył chleba pszennego, zaś Ojcowie Kościoła wyjaśniają, iż właśnie z tego powodu do celebrowania Eucharystii używa się takiego a nie innego chleba. Stwierdzenie Soboru Florenckiego (1439), że chleb pszenny stanowi materię Eucharystii, zostało przejęte do kanonu 815 § 2 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 roku. Według obecnie obowiązującego prawodawstwa: „Najświętsza Ofiara Eucharystyczna powinna być sprawowana z chleba i wina, do którego należy dodać trochę wody” (Kodeks Prawa Kanonicznego/83, dalej: KPK, kan. 924 § 1). „Chleb winien być czysto pszenny” (KPK, kan. 924 § 2). W liturgii katolickich Kościołów wschodnich ofiarowany jest: „czysty chleb pszenny” (Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich, dalej: KKKW, kan. 706).
W pierwszym dniu Przaśników Apostołowie przygotowali Chrystusowi to, co było konieczne do celebrowania Paschy (Łk 22,7-8), między innymi chleb (Łk 22,19). Uważa się, że był to chleb bez kwasu, zwany przaśnikami albo po prostu chlebem przaśnym (Mazzot). Jednak z tego faktu nie można wyciągać wniosku, że Chrystus chciał zobowiązać Apostołów i ich następców, aby konsekrowali tylko chleb przaśny. Brakuje również świadectw z okresu apostolskiego wskazujących, iż stosowano wyłącznie chleb niekwaszony. W VI-VII wieku Kościoły wschodnie zaczęły opowiadać się za używaniem chleba kwaszonego, natomiast Zachód – za chlebem przaśnym. Zwyczaj stosowania chleba przaśnego w Kościele zachodnim utrwalił się w IX wieku, natomiast od XI wieku kapłani mieli obowiązek dostosowania się do przepisów Kościoła. (...)
